کفش سنتی روستا
به نام خداساخت کفش‌های محلی در استان به سال 1300 هجری قمری برمی‌گردد و در خراسان‌جنوبی انواع کفش‌ها به نام ساغری، کفش ساده، طبلک، استخوانی، طبلک چوبی، گیوه، کفش گرجی و ارسی، چوپانی ساخته می‌شده و معمولاً جنس این کفش‌ها چرم، لاستیک و نخی بوده است.
از میان انواع کفش‌ها آنچه بیشتر معمول بوده و هم‌اکنون استفاده می‌شود، کفش چرمی روستای چرمه شهرستان سرایان همچنین انواع گیوه است که به‌صورت بافتنی و ماشینی وجود دارد.
کفش چرمی هم‌اکنون در روستای «چرمه» از توابع شهرستان سرایان تولید می‌شود و در قدیم بیشتر افراد روستا از همین طریق امرار معاش می‌کردند و نامگذاری این روستا به نام چرمه شاید از همین‌رو است.
ابزار مورد نیاز در ساخت کفش چرمی عبارتند از کارد، گاز انبر، گزان، سمبه، سندان، سوهان، دوخش، چکش، نخ، مشته و تعدادی میخ پایه کوتاه است.و...
مراحل تهیه‌ی این نوع کفش عبارت است از طراحی مدل مورد نظر براساس الگو و اندازه بروی مقوا و سپس اجرای آن بروی سطح چرم، بریدن الگو با گزدن و قسمت‌های مختلف آن شامل پی ساق و رویه‌ی برش می‌خورد، نازک کردن اطراف قطعات بریده شده با گزدن و ضخامت چرم را بر می‌دارند، چسباندن پی ساق که از سه قطعه چرم است و با مشته ضربه می‌زنند تا محکم شود، تهیه‌ی آستر برابر الگو که اغلب از پارچه‌ی ضخیم یا مقواست و موجب استحکام پای پوش می‌شود، سپس مرحله‌ی دوخت قطعات چرم با دست یا چرخ آغاز می‌شود، در مرحله‌ی دوخت یک نوار پلاستیکی به رنگ چرم در قسمت فوقانی پی ساق دوخته می‌شود تا پس از پایان دوخت لبه کفش از نمای زیبایی برخوردار باشد، این کار را زهوار گویند، در این مرحله سمت جلو کفش را سردوزی می‌کنند و در ادامه با کمک سمبه در دو طرف پی ساق چندین سوراخ برای عبور بند کفش ایجاد می‌کنند، پس از دوخت قسمت جلو و پشت کفش‌ها را با چسب به هم می‌چسبانند و مجدداً محل‌های اتصال دوخته می‌شوند، پس از دوخت مرحله‌ی کارکشی آغاز می‌شود و سربار کفش را بروی قالب قرار داده و با گازانبر اطراف آن را می‌کشند و با چند میخ آن را به قالب متصل می‌کنند و سپس تخت کفش را با میخ به قالب می‌زنند به تخت کفش هم یک لایه‌ی چرمی می‌چسبانند، در این مرحله دوخت دور تا دور کفش با درفش آغاز می‌شود سپس زوائد اطراف آن را بر می‌دارند و پاشنه‌ی کفش را هم به آن می‌چسبانند، آخرین مرحله‌ی تخت کفش را با سمبه نقش می‌اندازند تا از اصطکاک تخت صاف با زمین جلوگیری شود و سپس چند روز باید کفش داخل قاب قرار گیرد تا شکل خود را حفظ کند، مهمترین کار کفش چرمی شیوه تهیه چرم است.
از جمله ابزار و اشیاء وابسته این فن چرم، نخ، مو، پارچه، مقوا، سریش، کارد، گاز انبر، گزدن، سمبه، سندان، سوهان، درفش، چکش، میخ کوچک، مشته، نمک، آب و قالب است.
براساس این گزارش، کفش سنتی روستای چرمه شهرستان سرایان با شماره 72 در میراث معنوی «ناملموس» کشور به ثبت رسیده است.
تولید کفش‌های سنتی و دستی گرچه زمان‌بر است اما کیفیت و ماندگاری بالای آن سبب می‌شود تا جایگزینی برای آن نباشد.
اما تولید انبوه کفش در سال‌های اخیر سبب نادیده گرفته شدن کیفیت و مرغوبیت گونه‌های دستی آن شده و ورود کفش‌های چینی که از کیفیت و قیمت بسیار پایینی برخوردار هستند، علاوه بر پیامدهای منفی، سبب تعطیلی بسیاری از این کارگاه‌های کفش‌‌دوزی در کشور شده است.
تنوع در طرح و رنگ در اجناس امروزی رغبت و تمایل مشتری را به‌سمت خرید محصول می‌کشاند بنابراین شاید یکی دیگر از عواملی که سبب به فراموشی رفتن کفش‌های سنتی در عصر تکنولوژی امروزی شده، اشکال ساده این نوع کفش‌ها است.
ساخت کفش‌های محلی در چرمه به سال 1300 ه.ق. برمی‌گردد
در این استان انواع کفش‌ها به‌نام‌های ساغری، کفش ساده، طبلک، استخوانی، طبلک چوبی، گیوه، کفش گرجی و ارسی و کفش چوپانی ساخته می‌شده و معمولاً جنس این کفش‌ها چرم، لاستیک و نخی بوده است.
از میان انواع کفش‌ها آنچه بیشتر معمول بوده و در حال حاضر نیز مورد استفاده است، کفش چرمی روستای چرمه شهرستان سرایان و همچنین انواع گیوه است که به‌صورت بافتنی و ماشینی وجود دارد.
مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سرایان در رابطه با قدمت هنر ساخت کفش‌های چرمی در این شهرستان به تسنیم گفت: از دیرباز تاکنون کفش چرمی در روستای چرمه از توابع این شهرستان ساخته می‌شده و در قدیم بیشتر افراد روستا از همین طریق امرار معاش می‌کردند و شاید نامگذاری این روستا به نام چرمه به همین دلیل است.
ابزار مورد نیاز در ساخت کفش چرمی شامل کارد، گاز انبر، گزان، سمبه، سندان، سوهان، دوخش، چکش، نخ، مشته و تعدادی میخ پایه کوتاه است.
محمد عرب افزود: مراحل کار به این صورت است که ابتدا طراحی مدل مورد نظر بر اساس الگو و اندازه به‌روی مقوا و سپس اجرای آن به‌روی سطح چرم انجام می‌شود.
الگو با گزدن و قسمت‌های مختلف آن شامل پی‌ساق و رویه برش می‌خورد و اطراف قطعات بریده و نازک می‌شود و با گزدن ضخامت چرم را برمی‌دارند.
پی‌ساق را با سه قطعه چرم می‌چسبانند و با مشته ضربه می‌زنند تا محکم شود، از آستر که معمولاً پارچه‌ای ضخیم یا مقوا است برای استحکام پای‌پوش استفاده می‌شود.
مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سرایان گفت: در پایان مرحله دوخت قطعات چرم با دست یا چرخ آغاز می‌شود و در این مرحله یک نوار پلاستیکی به‌رنگ چرم در قسمت بالای پی‌ساق دوخته می‌شود تا پس از پایان دوخت لبه کفش از نمای زیبایی برخوردار باشد، این کار را زهوار می‌گویند.
در این مرحله سمت جلوی کفش را سردوزی می‌کنند و در ادامه با کمک سمبه در دو طرف پی‌ساق چندین سوراخ برای عبور بند کفش ایجاد می‌کنند.
پس از دوخت قسمت جلو و پشت کفش‌ها را با چسب به یکدیگر می‌چسبانند و مجدداً محل‌های اتصال دوخته می‌شوند.
پس از دوخت مرحله کارکشی آغاز می‌شود و سربار کفش را به‌روی قالب قرارداده و با گاز انبر اطراف آن را می‌کشند و با چند میخ آن را به قالب متصل می‌کنند و سپس تخت کفش را با میخ به قالب می‌زنند، به تخت کفش نیز یک لایه چرمی می‌چسبانند.
در این مرحله دوخت دور تا دور کفش با درفش آغاز می‌شود سپس زواید اطراف آن را برمی‌دارند و پاشنه کفش را به آن می‌چسبانند.
آخرین مرحله تخت کفش را با سمبه نقش می‌اندازند تا از اصطکاک تخت صاف با زمین جلوگیری شود و سپس چند روز باید کفش داخل قاب قرار گیرد تا شکل خود را حفظ کند، مهمترین کار کفش چرمی شیوه تهیه چرم است.
مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سرایان اظهار کرد: از جمله ابزار و اشیای وابسته این فن شامل چرم، نخ، مو، پارچه، مقوا، سریش، کارد، گاز انبر، گزدن، سمبه، سندان، سوهان، درفش، چکش، میخ کوچک، مشته، نمک، آب و قالب است.
عرب افزود: کفش سنتی روستای چرمه شهرستان سرایان با شماره 72 در میراث معنوی و ناملموس کشوربه ثبت رسیده است.(بااندکی تغییرات برگرفته ازttp://www.ghatreh.com
